Auteursarchief: Studio Pix+ Prints

BEWIJSDRANG

“Ik ben hier om te ontdekken, niet om te bewijzen!”

Terwijl ik mijn tekst aan het samenstellen ben ter voorbereiding op mijn komende workshop, vraag ik me af of de titel die ik voor mijn workshop gebruik wel gelukkig gekozen is. Voor mij is het zo vanzelfsprekend dat imperfect tekenen juist een enorme zegen is en geen gebrek. Ik zie het als een vorm van vrije expressie en absoluut niet als een slap aftreksel van ambacht. Het heeft allemaal te maken met keuzes.

Als jij ambachtelijk goed wilt kunnen tekenen, dan zal je de ambacht moeten leren. Kom je tijdens je opleiding met een tekening aanzetten waarbij de verhoudingen niet kloppen of waarvan het perspectief niet juist is dan is je imperfecte tekening mislukt. Hoe mooi je tekening verder ook is, je hebt niet voldaan aan de maatstaf die je wilt beheersen. Bij ambacht draait dus alles om beheersing, techniek en perfectie. Het is de discipline van het vak, waarbij nauwkeurigheid en het volgen van vaststaande regels centraal staan. Ambachtelijke kunstenaars streven naar controle, detail en verfijning. Het is een wereld waar fouten zo veel mogelijk vermeden worden en waar het eindresultaat vaak meetbaar ‘juist’ moet zijn. Soms kan deze benadering zich hullen in een zekere exclusiviteit en ernst, bijna alsof ‘echte kunst’ alleen door deze precisie ontstaat.

Maar hoe zit het dan met de vrije expressie? Neem bijvoorbeeld twee van mijn favoriete kunstenaars: Cy Twombly was academisch geschoold en beheerste de klassieke technieken, Jean-Michel Basquiat had geen formele kunstopleiding. Beide werkten vanuit vrije expressie.

Twombly koos bewust voor vrije expressie door het loslaten van regels die hij wel kende. Hoewel zijn werk op het eerste gezicht kinderlijk of chaotisch lijkt, is het dat allerminst. Wie beter kijkt, ziet juist hoe doordacht en bewust het is. Zijn werk is het resultaat van een academisch geschoolde kunstenaar die de regels zo goed kent, dat hij ervoor koos om ze los te laten. Net als veel andere kunstenaars met een klassieke achtergrond maakte Twombly een bewuste overstap naar vrije expressie. Niet omdat hij het ambacht niet beheerste, maar juist omdat hij het beheerste.

Jean-Michel Basquiat had geen formele kunstopleiding. Zijn werk ontstond vanuit de straat, in de rauwheid van het moment. Hij had geen ambachtelijke basis om los te laten – hij begon vanuit de vrije expressie. Zijn kracht zat niet in technische beheersing, maar in urgentie. Zijn stijl was geen rebellie tegen regels, hij werkte alsof die regels überhaupt nooit voor hem golden. Twombly leerde het, Basquiat leefde het. Maar in beide gevallen is het resultaat even overtuigend, even krachtig. Alleen het pad ernaartoe is anders.

“Twombly leerde het, Basquiat leefde het. Maar in beide gevallen is het resultaat even overtuigend, even krachtig. Alleen het pad ernaartoe is anders”

Twombly en Basquiat zijn iconen, elk op hun eigen wijze. Beiden lieten ze het perfect afgewerkte los om ruimte te maken voor iets veel wezenlijkers: expressie. Als jij tekent zonder opleiding of technisch ‘meesterschap’, maar met een diep verlangen om te maken – als je imperfect tekent, omdat het de enige manier is waarop je je kunt uiten – dan doe je voor niemand onder. De waarde van kunst ligt niet in techniek alleen, ambacht maakt iets nog geen kunst. Als het uitsluitend draait om het nabootsen van de zichtbare werkelijkheid, zonder inhoud, intentie of persoonlijke zeggingskracht dan kun je je afvragen: is dit kunst, of is het vakwerk? Perfectie zonder zeggingskracht zegt niets. Imperfectie met echtheid, durf en noodzaak kan daarentegen alles zeggen.

Basquiat begon vanuit een rauwe, directe urgentie om zich te uiten. Ongetraind, maar heel krachtig en trefzeker. Zijn werk was expressie in de puurste vorm. Helaas werd hij langzaam ingehaald door een wereld die hem steeds opnieuw vroeg zich op verschillende vlakken te bewijzen waaronder als autodidact kunstenaar. Hij hoefde het ambacht niet te beheersen om betekenisvol te zijn. Maar de druk om het toch te moeten bewijzen werd hem uiteindelijk fataal. Net als bij zovele andere (muzikale) kunstenaars voor wie echtheid belangrijker was dan erkenning. Kijk naar de andere leden van de Club van 27. Stuk voor stuk authentieke, extreem getalenteerde mensen – die ten onder zijn gegaan aan een wereld die hen bleef vragen om bewijs, om perfectie, om aanpassing.

Jij hoeft niets te bewijzen. Niet aan een school. Niet aan een kunstwereld. Niet aan een publiek. Als jouw hand iets vertelt wat je hoofd nog niet in woorden kan vatten, dan is dat genoeg. Dan ís dat kunst.

Beide benaderingen hebben waarde. Maar ze spreken een fundamenteel andere taal. Ambacht is de meester van de regels. Vrije expressie is de authentieke vernieuwer die de regels niet toepast of ze helemaal los laat. Ik weet in ieder geval welke kant het best bij mij past!

IMPERFECT TEKENEN

De eerste les die ik afgelopen week gaf ging over imperfect tekenen. Maar wat is imperfect tekenen eigenlijk en waarom zou je dat willen?

Een ‘Imperfect’ tekenaar probeert niet een exacte kopie van de werkelijkheid te maken, maar een vrije en expressieve weergave ervan.

De belangrijkste reden waarom ik ben begonnen met imperfect tekenen is simpel: ik heb altijd graag getekend, maar merkte dat de drempel om te tekenen steeds hoger werd naarmate ik verder kwam. Ik realiseerde me dat als ik de drang naar perfectie niet zou loslaten, ik uiteindelijk helemaal zou stoppen met tekenen – en dat wilde ik niet laten gebeuren. In mijn zoektocht naar meer vrijheid raakte ik geïnspireerd door kunstenaars die juist door hun imperfecte stijl ongelooflijk authentiek en krachtig werk maakten.

In het begin vond ik het moeilijk om mijn imperfecte tekeningen te accepteren. Ik zag continu mijn tekortkomingen erin terug. Maar door de juiste boeken te lezen en YouTube-video’s te bekijken van kunstenaars die vol vertrouwen hun eigen pad volgden, kreeg ik de moed om ook mijn eigen weg te verkennen en daar trouw aan te blijven. Zij lieten me zien waarvoor ik dit doe.

Langzaam begon ik steeds meer te genieten van mijn werk. De onvolkomenheden waren niet langer mijn zwakke plek, maar juist mijn kracht geworden. Ik merkte dat volhouden en door blijven gaan, me stap voor stap dichter bij mezelf bracht. Steeds meer ervaar ik de helende werking van zelfacceptatie doordat ik mezelf en mijn werk accepteer met al mijn sterke en minder sterke kanten. Deze kracht tilt niet alleen mezelf, maar ook mijn werk naar een nieuw niveau.

“Langzaam begon ik steeds meer te genieten van mijn werk. De onvolkomenheden waren niet langer mijn zwakke plek, maar juist mijn kracht geworden”

Door meerdere opties te verkennen kwam ik er ook achter dat ik heel erg hou van spelen met woorden en tekst. Dus voegde ik al snel een extra laagje toe aan mijn werk van woord(grapjes), feitjes of zomaar wat tekst. In november komt mijn eerste boek uit waarin ik deel hoe ik mijn reis naar authenticiteit ben aangegaan en nog steeds voortzet.

HAASTIGE SPOED

Ik ben de afgelopen weken druk bezig geweest om alles in mijn atelier aan kant te krijgen. Vanwege een lokaal kunst evenement dat het aankomende weekend plaatsvindt leek het me een geweldige kans om alles wat ik te bieden heb te etaleren in een prachtige brochure.

Mijn keuze viel op een A5 formaat, zigzag gevouwen folder met maar liefst acht pagina’s. Deze optie bracht flink wat extra werk met zich mee, maar hé – voor een ieder die mijn atelier (lees brein) binnenstapt is een beetje uitleg wel op zijn plaats. Ik ben me bewust van de gelaagdheid in mijn eigen belevingswereld. Soms kan die wat intens en ongestructureerd overkomen.

Tijdens het maken viel alles op zijn plek. Mijn folder groeide – in woord en beeld – uit tot een perfecte representatie van mijn stijl en aanbod. Missie geslaagd! Het enige dat ik nog moest doen was een extra check op fouten.

“Missie geslaagd! Het enige dat ik nog moest doen was een extra check op fouten”

Je voelt hem waarschijnlijk al aankomen… Naast mijn geweldige folder had ik ook nog ander drukwerk nodig. Het vergde enig zoekwerk en tal van kleine aanpassingen om alles klaar te zetten. Vlug nog even wat ‘bestel dingetjes’ uitzoeken, de papierdikte, de aantallen, wel of geen extra afwerking… Eindelijk was ik klaar met bestellen en kon ik gaan beginnen met uploaden.

Zo gezegd, zo gedaan. Alles was besteld en daarna direct geüpload. En toen kwam ik erachter dat ik helemaal vergeten was mijn folder en flyer een goede laatste check te geven. Opnieuw uploaden ging niet meer. Nou, dat heb ik geweten! Met knikkende knieën bekeek ik de PDF. En ja hoor er zitten inderdaad foutjes in. Even diep adem halen, rustig loslaten en weer door.

Dus… zie je een foutje in mijn folder? Dat klopt! Dat is precies het perfectionisme waar we in de cursus mee afrekenen en ik doe het alvast even voor!

SPONTAAN

Afgelopen week zag ik vanaf grote afstand, terwijl ik met m’n chihuahua op de arm, vier grote tassen en mijn sleutelbos (nog net niet in mijn mond) liep – in de kleine koopjes bak van mijn overbuurvrouw – drie zwarte, brocant-ogende fotolijstjes liggen. Het enige wat ik op dat moment kon denken was: hebben, hebben, hebben! Een duikvlucht zat er niet in, te riskant voor mijn ‘Mexicaanse hapje’ Nacho. Oké, nieuw plan dus… Eerst de deur openmaken, daarna ‘chi Nach’ in zijn mand droppen, tassen neerzetten en als een gek naar de koopjes bak toe. Volgens mij had mijn buuf al de verlekkerde blik in mijn ogen gezien. Toen ik vroeg wat ze voor de lijstjes wilde hebben zei ze: “Neem ze maar, ik heb ze al gebruikt!”. Snel griste ik de lijstjes uit de bak en zei nog net niet kwijlend “My precious”.

Ik had die dag een moordplanning. Alles stond strak achter elkaar in mijn agenda gepropt: promotie materiaal voor de aanstaande kunstroute, de deadline voor mijn boek en een flinke achterstand in de administratie zorgden ervoor dat ik strak aan de bak moest. De lijstjes parkeerde ik even op een plankje en ben op jacht naar een bakkie leut gegaan. Toen ik even later met een warm bakkie aan de tafel zat, kreeg ik een waanzinnig idee. Er zaten nu zwart/witte stofjes in de lijstjes die waren opgeleukt met een goudkleurig tekstje en een ondefinieerbaar wittig krabbeltje dat ik niet kon thuisbrengen. Begrijp me niet verkeerd, ik ben dol op krabbels. Als er één is die gretig krabbels gebruikt en krabbels waardeert voor wat ze zijn, ben ik het wel! Ik zette mijn koffie aan de kant en ging op zoek naar mijn stoffen art journal project. Eenmaal gevonden bleek de stof drie keer zo dik te zijn geworden als bij aanvang. Ken je de uitdrukking ‘stof trekt stof aan’? Na wat blazen, kloppen en hoesten begon mijn niveau van enthousiasme een kritiek punt te bereiken. Er zat zoveel onafgemaakt moois in, dat moest wel wat worden.

Ik stond voor een intern dilemma, mijn art journal met pijn in mijn hart te wrecken (vernielen) om mijn werk wereldkundig te maken of alles weer keurig terug te proppen in de eeuwige, onafgeronde vergetelheid. Over eeuwige vergetelheid gesproken, het kan zijn dat over een paar honderd jaar kunsthistorici en archeologen verhitte discussies voeren over mijn werk in verhouding tot de toestand van de moderne mens anno nu. Wat zou de bedoeling en de context zijn van dit geheel? Semi holbewoner krabbels met hippe stofjes in een nep brokantelijstje, leg dat maar uit! In dit verhaal openbaar ik de genesis van mijn eclectische mix, maar of dit over honderd jaar nog terug te vinden is? Ik betwijfel het, tenzij ik uitgroei tot een beroemd kunstenaar en mijn werk – inclusief de verhalen – bij een groot publiek bekend zijn. Wie weet, het is goed om te blijven dromen. Hoe kijken wij terug op het werk van onze voorouders? We moeten het vaak stellen met indirecte bewijzen en gekleurde aannames omdat we er simpelweg niet bij zijn geweest, maar wat als we ooit ook echt de waarheid zouden kennen?

“In dit verhaal openbaar ik de genesis van mijn eclectische mix, maar of dit over honderd jaar nog terug te vinden is?”

Oké, dit is inderdaad een prachtige slotgedachte voor mijn verhaal, maar het blijft allemaal behoorlijk aan de oppervlakte. Soms is het lekker om te blijven dobberen en soms verzuip ik in mijn gedachten en zink ik de diepte in. Als ik nu stop met mijn verhaal over mijn werk, doe ik mezelf zwaar tekort. Het oppervlakte is pas het begin van wat je ziet. De ijsberg boven het water. Er zit nog een hele laag onder mijn werk dat onderdeel is van mijn (aan de buitenkant niet zichtbare) denkproces.

“Soms is het lekker om te blijven dobberen en soms verzuip ik in mijn gedachten en zink ik de diepte in. Als ik nu stop met mijn verhaal over mijn werk, doe ik mezelf zwaar tekort”

Sinds september vorig jaar houd ik me bezig met het thema ‘Een compositie van niets’. Ik maak composities van ‘niets’ – letterlijk én figuurlijk. Mijn digitale werk is gebaseerd op afval dat voordat het de prullenmand bereikt eerst nog even op de foto wordt vastgelegd. Mijn schilderijen zijn geen reflectie van de werkelijkheid, maar een spel van het moment en gestuurd door het principe van entropie. Het spel van entropie – de dans tussen orde en chaos, vasthouden en loslaten, creatie en verval. Entropie is niet alleen het verval van orde, maar ook de bron van nieuwe mogelijkheden. In het verstrijken van tijd en het vervagen van herinneringen zit misschien wel de kern van het leven: dat we nooit precies weten wat was, noch wat komen gaat. In dat licht zal mijn werk ooit misschien niet meer zijn dan een vage echo, iets waar later mensen hun hoofd over breken. Of misschien ook helemaal niet. Maar juist in de onzekerheid van het eeuwige nu, het moment waarin de realiteit zich ontvouwt en bevriest in de tijd, zit voor mij de essentie. Vol vragen, vol zoeken, en soms een glimp van iets veel groters dan ikzelf.

HEBBEDINGEN

Titel: Paddenstoelen

SPPP deco
Houten paddenstoel met zwart of zwart/wit gestippeld hoedje.

Prijs: € 7,50* | minimaal 10 st. op voorraad